Tháp Bà Ponagar

Trong chuyến hành trình du lịch Nha Trang đến với thành phố biển xinh đẹp này thì bạn không thể không đến thăm khu Tháp Bà Ponagar – một trong những di tích lịch sử và văn hoá  nổi tiếng nơi đây. Cùng với các quần thể tháp Chămpa còn lại dọc miền Trung, tháp bà Po Nagar (còn gọi là tháp Thiên Y Thánh Mẫu Ana hoặc tháp Bà Nha Trang) là một công trình kiến trúc độc đáo nằm trên đỉnh ngọn đồi nhỏ bên cửa sông Cái xinh đẹp thuộc xóm Bóng, phường Vĩnh Phước, TP.Nha Trang (Khánh Hòa) cách trung tâm thành phố chưa đầy 2 cây số .

Có khá nhiều huyền thoại về sự xây dựng và hình thành nên di tích văn hóa cổ xưa và độc đáo này. Không những thế, tháp Po Nagar lại nằm ở vị trí cao, quay mặt hướng cầu Bóng nhìn ra biển thơ mộng nên mỗi khi du khách đến tham quan phố biển Nha Trang thường khó lòng bỏ qua. Cụm di tích này được xây vào khoảng thế kỷ thứ 8, trong đó ngọn tháp lớn nhất cao khoảng 23 m. Tương truyền rằng, Thiên Y Thánh Mẫu Ana là vị nữ thần được tạo nên bởi áng mây và bọt biển, người tạo dựng ra trái đất, sản sinh nhiều gỗ quý, cây cối và lúa gạo được người dân tôn kính thờ cúng.

Toàn Cảnh Tháp Bà Ponagar

Tổng thể kiến trúc của Tháp Bà Ponaga gồm có 3 tầng, ở tầng trệt là ngôi tháp cổng mà nay không còn nữa, từ đấy có những bậc thang bằng đá dẫn lên tầng giữa, Ponaga hay tháp Bà Ponaga là ngôi đền nằm trên đỉnh của một ngọn đồi nhỏ cao khoảng 50m so với mặt nước biển. Tháp Bà Ponaga dùng để chỉ chung quần thể đền tháp này nhưng thực ra nó chỉ là tên gọi của ngọn tháp lớn nhất, cao khoảng 23m.

Tầng trệt của Tháp Bà Ponaga

Ở tầng giữa gọi là Mandapa (tức là nhà khách, nhà tĩnh tâm) dành cho khách hành hương nghỉ ngơi, chuẩn bị lễ vật. Mandapa dài 20m, rộng 15m, gồm 4 hàng cột hình bát giác (bao gồm 10 cột lớn và 12 cột nhỏ). Trên thân các cột lớn có các lỗ mộng, khoét sâu vào thân cột , đối xứng ngang bằng với đỉnh của các cột nhỏ.

Những cột hình bát giác ở tầng giữa

Tầng trên cùng là nơi các ngọn tháp toạ lạc. Những ngôi tháp được xây dựng theo kiểu Chăm, gạch xây rất khít mạch, không nhìn thấy chất kết dính.Tháp thờ chính ở dãy trước khá lớn và cao khoảng 23 mét, là tháp Po Nagar. Tháp có 4 tầng, mỗi tầng đều có cửa, tượng thần và hình thú bằng đá, ở 4 góc có 4 tháp nhỏ. Bên trong là tượng nữ thần (cao 2,6 m) tạc bằng đá hoa cương màu đen (trước đó là gỗ trầm hương, và xa hơn nữa là bằng vàng) ngồi trên bệ đá uy nghiêm hình đài sen, lưng tựa phiến đá lớn hình lá bồ đề. Đây là một kiệt tác về điêu khắc Chămpa, là sự kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật tượng tròn và chạm nổi.

Ngọn tháp ở tầng trên

Trên đỉnh tháp có tượng thần Shiva cỡi ngưu thần Nandin, và các tượng linh vật như chim thiên nga, dê, voi v.v. Mặt ngoài tường tháp lại được trang trí bởi những hình điêu khắc vào đá như những vũ công, người chèo thuyền, xay gạo hay đi săn với cung tên. Cửa chính ở phía đông dẫn vào một tiền sảnh, ở hai bên cửa có hai trụ đá được khắc truyền ký, đỡ một phiến đá hình thuẫn có khắc hình nữ thần Durga đang múa giữa hai nhạc công. Bên trong tháp tối và lạnh. Cuối tháp có một bệ thờ bằng đá đặt tượng Bà Po Nagar với mười cánh tay. Hai bàn tay dưới đặt trên hai đầu gối, các bàn tay khác thì cầm những vât dụng như đoản kiếm, mũi tên, chùy và cây lao ở bên phải và chuông, đĩa, cung và tù và ở bên trái.Các tháp khác thờ: thần Siva (một trong ba vị thần tối cao của Ấn Độ giáo), thần Sanhaka, thần Ganeca (theo truyền thuyết là con trai thần Siva).

Tháp Bà Ponagar là công trình tiêu biểu cho nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc dân tộc Chăm. Kỹ thuật xây dựng giai đoạn từ thế kỷ thứ VIII đến XIII cho đến nay vẫn là điều bí ẩn dù nhiều nhà nghiên cứu đã vào cuộc, nhiều công trình khoa học đã được thực hiện. Người ta vẫn chưa hiểu được người Chăm đã làm cách nào để những viên gạch với kích cỡ 20x20cm cứ chồng khít lên nhau mà không cần bất kỳ một chất kết dính nào. Đó là nét độc đáo khiến du khách thêm phần yêu thích ngôi đền tháp này.

Tháp Bà lung linh về đêm

Ðến thăm Tháp Bà Nha Trang, ngoài việc tìm hiểu về lịch sử, kiến trúc, tâm linh còn có dịp thưởng thức những vũ điệu Chăm-pa do đội múa dân tộc Chăm biểu diễn. Những vũ điệu Chăm-pa làm đắm say du khách, tạo cho họ ấn tượng đẹp khi đến với nơi tôn kính này. Theo truyền thuyết, Thiên Y Thánh Mẫu – chính là Mẹ xứ sở đã có công tạo lập xứ sở, duy trì nòi giống, dạy người dân trồng bông dệt vải, gieo cấy lúa nước, chăn nuôi lợn, gà…, đồng thời Bà cũng là người đã chở che cho người dân trong vùng và lân cận tránh thiên tai, địch họa, nên lễ hội Tháp Bà là lễ hội tạ ơn Mẹ xứ sở, hội tụ tấm lòng thành của cả người Chăm và người Việt. Lễ hội này đã được Bộ Văn hóa – Thông tin xếp hạng là một trong 16 lễ hội quốc gia vào năm 2001.

Vũ điệu Chăm-pa trong lễ hội Tháp Bà

Ðây là một trong những lễ hội dân gian lớn nhất ở Khánh Hòa và khu vực miền trung thu hút hàng vạn lượt khách từ nhiều phương trời cùng về tế lễ viếng Bà Thánh Mẫu.Lễ hội Tháp Bà  thường diễn ra từ ngày 21 đến ngày 23 tháng 3 âm lịch hàng năm với nhiều hoạt động hoạt động phong phú, đa dạng nhằm giới thiệu, tôn vinh những nét đẹp của văn hoá Chăm và được xếp hạng là một trong 16 lễ hội quốc gia.

Phải tận mắt chiêm ngưỡng những tòa tháp cổ kính đồ sộ tại Tháp Bà mình mới thấy cảm phục nghệ thuật xây tháp của người Chăm. Đây quả là điểm du lịch hấp dẫn đưa người du lịch chìm đắm trong  một không gian rất Chămpa. Thời tiết ở thành phố biển Nha Trang đẹp, vì vậy du khách có thể đến thăm tháp bà Po Nagar bất cứ thời điểm nào trong năm cũng phù hợp.

st